Waarom plantaardige olie niet gezond is

Iedereen begrijpt dat bewerkte producten zoals kristalsuiker of wit brood niet per se in de categorie health food vallen. Maar als we bijvoorbeeld een olijf zo bewerken dat puur en alleen het vet er uit wordt gehaald, heeft het eindproduct olijfolie ineens een gezond imago. Dat is best vreemd, want – zoals gezegd – het zijn beiden bewerkte producten. Olie heeft dan ook een onterecht gezond imago en in deze blog lees je hoe dat precies zit.

Wat is het verschil tussen olie en vet?

Zowel oliën als vetten bestaan uit de vetzuren die gewonnen worden uit noten, zaden, pitten of een andere plantaardige bron. Denk aan zonnebloemolie, lijnolie, palmvet, arachideolie, kokosvet, walnotenolie, sesamolie, rijstolie, maisolie en sojaolie. Olie (zoals sesamolie of olijfolie) bestaat vooral uit onverzadigde vetzuren en is vloeibaar bij kamertemperatuur (20° – 25° Celcius), terwijl vet (zoals palmvet of kokosvet) rijk is aan verzadigde vetzuren en vast is bij kamertemperatuur. Dat komt doordat onverzadigde vetzuren pas bij lagere temperaturen stollen. Olie en vet zijn in principe dus eenzelfde soort product.

Olie is sterk bewerkt voedsel

Binnen een gezonde voedingspatroon eet je zo veel mogelijk onbewerkte producten. Plantaardige oliën zijn echter hartstikke bewerkt. Het zijn namelijk volledige voedingsmiddelen (bijv. olijven, walnoten of zonnebloempitten) die zó worden bewerkt dat je puur alleen het macronutriënt vet overhoudt. Waar een hele olijf, walnoot of zonnebloempit dus vol zit met vezels, vitaminen, mineralen, antioxidanten en fytonutriënten, zijn bij de olie de meeste van deze voedingsstoffen verwijderd en blijft alleen nog het vet over. Vergelijk 100 gram zonnebloempitten maar eens met 100 gram zonnebloemolie.

Deze voedingswaarden komen uit de NEVO tabel. Opvallend is natuurlijk het hogere gehalte vitamine E in zonnebloemolie. Maar dit is vrij logisch te verklaren. Vitamine E is namelijk een vetoplosbare vitamine. Aangezien olie 100% bestaat uit vet, is de concentratie vitamine E dus ook hoger dan wanneer volledige zonnebloempitten worden gegeten.

Van olie worden we makkelijk te dik

Eiwit en koolhydraten leveren per gram 4 calorieën, terwijl vet per gram 9 calorieën bevat. Het macronutriënt vet is dus het hoogst qua energiedichtheid. Aangezien olie voor 100% uit vet bestaat, bestaat er dan ook geen voedingsmiddel met een hogere energiedichtheid. Doordat olie geen kauwwerk vereist en geen vezels bevat, verzadigt het ook nog eens minder dan hele noten, zaden, pitten of andere vetrijke voedingsmiddelen. Dit alles bij elkaar maakt dan ook dat olie een voedingsmiddel is waar we makkelijker van aankomen.

Olie draagt bij aan een te hoge omega-6 consumptie

Omega-3 en omega -6 zijn beiden essentiële vetzuren. Een Westers voedingspatroon bevat in verhouding echter veel meer omega-6 dan omega-3. Dit is ongunstig. Omega-3 is namelijk de basis voor stoffen die ontstekingsremmend werken en helpen bij het verlagen van de bloeddruk en het verwijden van de bloedvaten. Uit omega-6 worden juist stoffen gemaakt die ontsteking bevorderend werken en helpen bij het verhogen van de bloeddruk en het vernauwen van de bloedvaten. Alhoewel omega-6 heel ongezond klinkt, hebben we beiden stoffen absoluut nodig. De verhouding tussen die twee is echter wel heel belangrijk.

Een teveel aan omega-6 in de voeding zorgt er voor dat het lichaam teveel van die ontsteking bevorderende, bloeddrukverhogende en vaat vernauwende stofjes aanmaakt, met gezondheidsproblemen tot gevolg. Het standaard Westers dieet is rijk aan omega-6 rijke olie, waardoor bij veel mensen omega-6 dominant is in het voedingspatroon. Dat komt niet alleen doordat consumenten zelf direct olie gebruiken, maar vooral doordat veel bewerkte voeding bereid is met omega-6 rijke oliën. Denk bijvoorbeeld aan sauzen, dressings en gefrituurd voedsel.

De dosis maakt iets vergif

Vet hebben we absoluut nodig. Maar haal je vetzuren bij voorkeur zo veel mogelijk uit hele producten zoals noten, pinda’s, zaden, pitten en avocado’s. Deze voedingsmiddelen bieden je lichaam vetzuren aan in een totaalpakket die tevens rijk zijn aan vezels, vitaminen, mineralen, antioxidanten en fytonutriënten. Dat betekent ook niet dat je van iedere druppel olie die je consumeert in een kramp moet schieten. Het is de dosis die iets vergif maakt. Probeer je consumptie van olie dus te beperken, en giet zeker niet rijkelijk met olijfolie over je salade met het idee dat het zo gezond is. Daarmee sla je de grootste slag!